بازخوانی زندگانی میرزا عبدالقادر بیدل براساس تذکره مرآت واردات

چکیده تذکره نگاران دامنه زادگاه بیدل را از بخارا تا اکبرآباد، از لاهور تا بنگاله و پتنه، و از اکبرنگر (راج محل) تا قریه خواجه رواش کابل گسترانیده اند و تبار او را به سه قبیله بَرلاس، اَرلاتو اَرلاس منتسب کرده اند؛همچنین درخصوص چگونگی زندگی و ممدوحان او تا پیش از سال 1096 ق، اتفاق نظر ندارند؛این در حالی است که تذکره مرآت واردات، مطالبی درخصوص زندگانی بیدل ذکر می کند که تطبیق آن با آثار بیدل، تذکره ها، شخصیّت های تاریخی و جغرافیای آن زمان هندمی تواند گره برخی از ابهامات زندگی او را باز کند. این مقاله در پی آن است با نگاهی به آثار و نوشته های بیدل، تذکره ها و کتاب های تاریخی، صحّت و اعتبار ادعاهای صاحبمرآت واردات راروشن سازد. روش تحقیق به صورت اسنادی و با استفاده از امکانات کتابخانه ای است که در آن از دستاوردهای علمی پژوهشگران دیگر هم استفاده شده است. پراکندگی آراء تذکره ها و بیدل پژوهان درخصوص زندگی بیدل، اهمّیت و ضرورت این تحقیق را مشخّص می کند و نتیجه حاصل از آن، رفع ابهام اززندگی بیدل و ترسیم بخشی از خطِ سیر زندگانی اوست که تولد در راج محل/ اکبرنگر، پیوستن به صحبت میرزاسلیمان، و پس از آن درآمدن در سلک ملازمان اعظم شاه بن عالمگیر از آن جمله است.